သန္႕ရွင္းေသာ ပ်ံသန္းသူ (The Holy Flyer)

ျမန္မာ လူမ်ိဳးတို႕ ၏ နမိတ္အယူ အဆ

အိမ္၌ ထြန္းထားေသာ မီးခြက္ ႐ုတ္တရက္ ၿငိမ္းျခင္း၊ အိမ္ေျမႇာင္က်ျခင္း၊ စုတ္ထုိးျခင္း၊ မေကာင္းေသာ အိမ္မက္ မက္ျခင္း၊ လင္းတ နားျခင္း၊ ငွက္ဆုိး ထုိးျခင္း၊ ရြာတြင္းသုိ႔ ေတာတိရစၦာန္ ၀င္ျခင္းစသည္တို႕ ကို အတိတ္ဆုိး နိမိတ္ဆုိးဟု ျမန္မာလူမ်ိဳး တို႕ ရုိးရာ အစဥ္ အလာအတိုင္း လက္ခံ ယုံၾကည္ ထားၾကသည္။ အမွန္မွာ အေၾကာင္းတခုခုေၾကာင့္ (ဥပမာ ေလတိုက္ေသာေၾကာင့္) ထြန္းထား ေသာ မီးခြက္ ၿငိမ္း သြားႏိုင္သလို၊ အိမ္ေျမွာင္ အခ်င္းခ်င္း စုတ္ထိုး ဆက္သြယ္ျခင္း၊ စိတ္စြဲ မွုု တခုခု ေၾကာင့္ အိမ္မက္ အမ်ိဳးမ်ိဳး မက္ႏိုင္ျခင္း မ်ား ရွိႏိုင္ပါသည္။ လင္းတ ငွက္တို႕ ေခတၱနား ခိုသည္မွာလဲ အေကာင္ ေသတခုခု ျမင္၍ သို႕ မဟုတ္ အျခား အေၾကာင္း တခုခုေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။၊ ငွက္ဆိုး ဟု အေခၚခံရသည့္ (လင္ေကာင္ပိုး သို႕မဟုတ္ မိန္) ကို ဒုနိမတိၱ (နမိတ္မေကာင္း သည့္ ငွက္) ဟု သတ္မွတ္ထား ေသာ္လည္း အမွန္မွာ လယ္သမား တို႕ ၏ အဓိက ရန္သူျဖစ္ေသာ ၾကြက္ တို႕ ကို က်ယ္က်ယ္ ျပန္႕ျပန္႕ သုတ္သင္ ရွင္းလင္း သည့္ မိတ္ေဆြငွက္ သာ လွ်င္ျဖစ္သည္။

ဠင္းတ၊ လင္းတ၊ လဒ (အစဥ္အလာ မေကာင္းခဲ့ေလသေလာ)

Photo

“လင္းတမွုိင္မွုိင္သည္” ၊ “စာသူငယ္ ၾကား၊ လင္းတ နားသကဲ့သို႕” အစရွိ သျဖင့္ လင္းတ ကို လန္းဆန္း တက္ၾကြ မွုု မရွိျခင္း၊ ႀကီးမား ၍ အက်ည္းတန္ေသာ ငွက္ အျဖစ္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ ျပန္႕ ခိုင္းႏွုင္းၾက သည္။ အေကာင္ေသ ပုပ္ စား၍ ေအာက္လမ္း၊ မေကာင္း ဆိုးရြား စသည္တို႕ ႏွင့္ ဆက္စပ္ မွုု ရွိေသာ ငွက္ အျဖစ္ ေၾကာက္လန္႕ ရြံ႕ ရွာ ၾကသည္။ က်က္သေရ မဂၤလာ မရွိေသာ ငွက္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။

“And I bore you upon wings of vultures

and brought you unto me” (Exodus 19:4)"

ဟီဘရူး တို႕ ဘုရားသခင္ ေယဟိုး၀ါး ကို လင္းတ ငွက္ႏွင့္ေရြးျခယ္ ခိုင္း ႏွုိင္း ညႊန္းဆို ခဲ့ၾက ျခင္းမွာ ၄င္းငွက္ ၏ မယုံၾကည္ႏိုင္ ေလာက္ေအာင္ထူးဆန္း လွသည့္ ပ်ံသန္း မွုု ပါရမီ စြမ္းပကား ကို ေလးစား သေဘာက်လြန္း ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လင္းတငွက္ တို႕ ၏ အလြန္ျမင့္မား လွေသာ ေ၀ဟင္ မွာ အေတာင္ ေလဟုန္စီး ၿပီး ခရီး ႏွင္ႏိုင္ျခင္း ကို အားက်လြန္း ေသာေၾကာင့္ ခ်ီးမြန္း ညႊန္းဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။ အမွန္ တကယ္လဲ လင္းတငွက္ မ်ား ဟာ ယုံၾကည္ ႏိုင္စရာ မေကာင္းေလာက္ ေအာင္ ထူးဆန္း ေသာငွက္ မ်ားျဖစ္ ၿပီး ကမာၻ႕ သမိုင္း တစ္ေလွ်ာက္ ၏ ယဥ္ေက်း မွဳ႕ နယ္ပါယ္ အသီးသီး မွာ အေရးပါေသာ ငွက္ အျဖစ္ ပါ၀င္ခဲ့ သည္။ လြတ္ေျမာက္ရာ က်မ္း (Exodus 19:4) မွာ ဂ်ိမ္းစ္ ဘုရင္ (King James) ၏ အဂၤလိပ္ ဘာသာျပန္ အဆိုမွာ လင္းယုန္ငွက္ (Eagle) အျဖစ္ ျပန္ဆိုထား ေသာ္ျငား မူလဟီဘရူးဘာသာ ျဖင့္ေရးထားေသာ (Nesher) ၏ အဓိပၸါယ္ အမွန္မွာ လင္းတ (Vulture) သာ ျဖစ္သည္။

Photo

ေျမာက္ အေမရိက တိုက္ရွိ ေဒသခံ တိုင္းရင္းသား မ်ိဳးႏြယ္စု မ်ား အတြက္မွာမူ လင္းတ ငွက္သည္ မ်ိဳးႏြယ္စု တစ္ခုလုံး ကိုကိုယ္စား ျပဳေသာ ျမင့္ျမတ္သည့္ တိရိစာၦန္ (Totem Animal) ျဖစ္သည္။ လင္းတငွက္ သည္ စိတ္၀ိဉာဥ္ ရွင္းသန္႕ေစျခင္း ကို ကိုယ္စား ျပဳၿပီး၊ အခက္အခဲ မ်ား ကို ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ရင္ဆိုင္ ႏိုင္ေစေသာ ခြန္အား ကို ေပးသည္ ဟု ယုံၾကည္ ၾကသည္။

လင္းတ ငွက္သည္ ေရွးေဟာင္း အီဂ်စ္ ႏိုင္ငံ၏ ယဥ္ေက်း မွု႕ ဓေလ့ထုံးစံ မ်ား မွာလည္း အေရးပါေသာ အခန္း က႑ မ်ား ၌ ပါ၀င္သည္။ တန္ခိုးႀကီး အႀကီးဆုံး ႏွင့္ အထင္ရွားဆုံး အီဂ်စ္ နတ္ဘုရား မ်ား ၌ တစ္ပါး အပါအ၀င္ ျဖစ္ေသာ မြတ္ (သို႕ မဟုတ္) နကၡဘတ္ (Mut or Nekhbet) နတ္ဘုရား မသည္ ႀကီး မား က်ယ္ျပန္႕ ေသာ ေတာင္ပံ ႏွစ္ဘက္ ရွိၿပီး လင္းတ ငွက္၏ ဦးေခါင္း ပုံသ႑န္ ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။

ကမာၻေပၚတြင္ လင္းတ မ်ိဳးရင္း၊ မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း မ်ားစြာ ရွိေသာ္လည္း လားရာ အေျခခံ တူညီမွု႕ ႏွစ္ရပ္သာ ရွိသည္။ တစ္မ်ိဳးမွာ သိမ္း၊စြန္၊လင္းယုန္ အႏြယ္၀င္ ျဖစ္ေသာ ကမာၻေဟာင္းလင္းတ (Falconiformes or Old World Vultures) ႏွင့္ ခရုတုတ္၊ ငွက္က်ား စသည့္ ေရငွက္ႀကီး မ်ား ႏွင့္ အမ်ိဳးေတာ္သူ ကမာၻသစ္လင္းတ (Ciconiiformes or New World Vultures) တို႕ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏွင့္ လင္းတ

ကမာၻအရပ္ရပ္ရွိ အခ်ိဳ႕ ႏိုင္ငံမ်ား တြင္ လင္းတငွက္ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ တျခား ေတာရိုင္း တိရိစာၦန္ အခ်ိဳ႕ နည္းတူ မ်ိဳးတုန္းသြားခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ တြင္လည္း မ်ားစြာ ေသာ ငွက္မ်ိဳးစိတ္မ်ား၊ ေတာရိုင္း တိရိစာၦန္မ်ား မ်ား မ်ိဳးတုန္းခဲ့ၿပီး၊ မ်ိဳးတုန္း အႏၱာရယ္ ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ ေနရ သည့္ အေရအတြက္ မ်ားစြာ ရွိသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ရွင္သန္က်က္စား ခဲ့ေသာ ဘဲေခါင္းပန္းေရာင္ (Pink-headed Duck) မွာ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ား ကတည္းက ၀မ္းနည္းဖြယ္ ရာ ကမာၻ႕ေျမေပၚ မွ ေပ်ာက္ကြယ္ ခဲ့ရေပၿပီ။

သဘာ၀ ပါတ္၀န္းက်င္ ကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးသူ၊ ကိုယ္တိုင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အႏွံ႕ အျပားရွိ ေတာနက္ မ်ား သို႕ အပင္ပန္းခံ၊ စိတ္အား ထက္သန္စြာ ေလ့လာ သုေတသန ျပဳေနသူ တစ္ဦး ၏ ေဆာင္းပါး မွတ္စု ကို အရင္း အတိုင္းတင္ျပလုိက္ပါသည္။

Ref:

- V- Vutures (Nature’s Nobel Caretaker) by Turkey Vulture Society

- E- Wikipedia

ကိုႏိုင္လင္း (WCS) ဟုူးေကာင္း၊ တႏိုင္းေဒသ (လင္းတ ၊ ငဟစ္ဗိုက္ျဖဴ ႏွင့္ တျခား ရွားပါး သားငွက္ တိရိစာၦန္ မ်ား ကို ကြင္းဆင္း သုေတသန ျပဴ စာရင္းေကာက္ေနသူ) ၏ မွတ္စု ေဆာင္းပါး

ယခု လက္ရွိျမန္မာ ႏိုင္ငံ တြင္ က်က္စား ေနထိုင္ေသာ လင္းတ မ်ိဳးစိတ္ (၆) မ်ိဳးရွိသည္။ ၄င္း တို႕ အနက္ လင္းတမ်ိဳး စိတ္ သုံး မ်ိဳး မွာ ေဆာင္းခိုငွက္ (Migrating Bird) ျဖစ္ၿပီး က်န္သုံး မ်ိဳးမွာ ဌာေနငွက္ (Resident Bird) ျဖစ္ၿပီး ကမာၻေပၚတြင္ မ်ိဳးသုဥ္းရန္ အလြန္နီးကပ္ေနေသာ အေျခအေန (Critical Endangered) ႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ ေနရသည္။ ထိုမ်ိဳးစိတ္ တို႕ မွာ

၁။ လင္းတ ၿမီးရင္ျဖဴ (White-rumped Vulture Gyps bengalensis)

၂။ ႏွုတ္သီးလုံးေခ်ာ လင္းတ (Slender-billed Vulture Gyps tenuirostris)

၃။ ဦးေခါင္းနီ လင္းတ (Red-headed Vulture Aegypius clvus) တို႕ ျဖစ္သည္။ ယင္းငွက္ မ်ိဳးစိတ္မ်ား အနက္ မွ လင္းတၿမီးရင္းျဖဴ အေၾကာင္း ကိုတင္ျပခ်င္သည္။

လင္းတၿမီးရင္းျဖဴ သည္ ျမန္မာ၊ ပါကစၥတန္၊ အိႏၵိယ၊ ဘဂၤလားေဒရွ္၊ နီေပါ၊ ဘူတန္၊ ထိုင္း၊ လာအို၊ ကေမာၻဒီးယား၊ ဗီယက္နမ္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏွင့္ အီရန္ ႏိုင္ငံမ်ား တြင္ ေနထိုင္က်က္စားလ်က္ရွိသည္။ ယခင္က တရုတ္ ႏွင့္ မေလးရွား ႏိုင္ငံ တို႕ တြင္ ယခု အခါ မေတြ႕ ရွိရေတာ့ သျဖင့္ မ်ိဳးသုဥ္း ေပ်ာက္ကြယ္ သြားၿပီဟု ယူဆရသည္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္ ေရွးယခင္က ႏိုင္ငံ တ၀ွမ္း ေတြ႕ ရွိခဲ့ရေသာ္လည္း ယခု အခါ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း (ကခ်င္ျပည္နယ္)၊ အေနာက္ပိုင္း (ရခိုင္ ႏွင့္ ခ်င္း ေဒသ) ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း တြင္ သာ ေတြ႕ရေတာ့သည္။ သို႕ရာတြင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း ဟူးေကာင္းေဒသႏွင့္ အင္းေတာ္ႀကီး ေဒသတစ္၀ိုက္ တြင္သာ ေပါမ်ားစြာ ေတြ႕ ႏိုင္ေသးသည္။

Photo by Naing Lin (WCS) © Copy Right

လင္းတၿမီးရင္းျဖဴသည္ အထ ေႏွးေကြးေသာ ငွက္မ်ိဳး ျဖစ္ၿပီး သင့္ေတာ္ေသာ အပူရွိန္ ရရွိသည့္ အခါမ်ားတြင္ သာ ပ်ံ ၀ဲၿပီး အစာရွာႏွုိင္သည္။ ေလဟုန္စီး ပ်ံ၀ဲေနေသာ အခါတြင္ ျမင္ရေသာ အေသေကာင္ ကို ေအာက္သို႕ ထိုးဆင္း ၍စားေလ့ ရွိသည္။ လင္းတ တို႕ သည္ အစာ ရွိရာ ပါတ္၀န္းက်င္ ရွိ သစ္ပင္ႀကီးမ်ား ေပၚတက္၍ နားလိုက္၊ အစာရွိရာ ေအာက္သို႕ ဆင္း၍ စားလုိက္ လုပ္ေလ့ရွိသည္။ လူသူ အေႏွာက္ အယွက္မ်ား ရွိပါက တေနကုန္ အစာမစားျဖစ္ေတာ့ ပဲ နီးစပ္ရာ သစ္ပင္ ႀကီးမ်ား ေပၚတြင္ ညအိပ္နား ၾကသည္။ ေဆာင္းတြင္းအခါတြင္ နံနက္ပိုင္း ၌ ျမဴမ်ား ဆိုင္းေနပါက ျမဴကင္းရွင္း ၿပီး ေနေရာင္ ျခည္ ေကာင္းစြာ ရသည့္ အခ်ိန္ကို ေစာင့္ ၍ ၄င္း အခ်ိန္မွ သစ္ပင္ေပၚမွ ဆင္းသက္ အစာ စားေသာက္ၾကသည္။ အစာစားၿပီးခ်ိန္ တြင္ အနီးအနား ၌ ေရအိုင္၊ ေခ်ာင္း၊ ေျမာင္း သည္တို႕ ရွိပါက ေရခ်ိဳးျခင္း၊ ေရေသာက္ျခင္း အေလ့အထ ရွိသည္။

လင္းတၿမီးရင္းျဖဴသည္ အသိုက္ကို အလြန္ျမင့္မားေသာ သစ္ပင္ႀကီးမ်ား ေပၚတြင္ ေဆာက္လုပ္ၾကသည္။ အသိုက္ကို သစ္ကိုင္း၊ သစ္ရြက္ မ်ားျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ၾကသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ေနထိုင္က်က္စားရာ အနီး၀န္းက်င္ ရွိ လူသူအေရာက္ အေပါက္နည္း ေသာ သစ္ပင္မ်ား၊ ေခ်ာက္ကမ္းပါး မ်ားတြင္ေဆာက္လုပ္ၾကသည္။ ေအာက္တိုဘာလ မွ ဧၿပီလ အတြင္း မ်ိဳးပြားၾကသည္။ လင္းတ တစ္စုံ အတြက္ အသိုက္တစ္သိုက္ တြင္ တစ္ဥ သာဥ ၿပီး တစ္ေကာင္သာ ေပါက္သည္။ အေကာင္ေပါက္ ကေလးမ်ား ေမ သို႕မဟုတ္ ဇြန္ လ ခန္႕ တြင္ အေတာင္စုံ ၍မိဘမ်ား ႏွင့္ အတူ အစာရွာ ထြက္ႏိုင္သည္။ အေကာင္ေပါက္ မ်ား (Juvenile) မွာအရြယ္ ေရာက္ၿပီး အေကာင္ႀကီးမ်ား (adult vulture) မ်ားႏွင့္ မတူပါ။ အရြယ္ေရာက္ရန္ သုံး ႏွစ္မွ ေလး ႏွစ္ အထိ ၾကာျမင့္ ပါသည္။ ထို အခ်ိန္မွသာ မိတ္လိုက္ ျခင္း၊ မ်ိဳးပြားျခင္း တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ ႏုိင္ၾကသည္။

ရင္ဆိုင္ေနရေသာ အႏၱာရယ္မ်ား

ေရွးယခင္က လင္းတငွက္မ်ား ကို ေပါမ်ားစြာ ေတြ႕ ရွိရၿပီး ယခုအခါ လြန္စြာ ရွားပါး သြားသည္ ကို သတိျပဳမိၾကေပလိမ့္ မည္။ အလြန္ရွားပါးသြား ရေသာ အဓိက အေၾကာင္း အရင္းမွာ လင္းတငွက္မ်ား ေနထိုင္ရာ ေနရာမ်ား ပ်က္ဆီး ဆုံးရွုံးသြား ျခင္း၊ ၄င္းတို႕ အသိုက္ေဆာက္ မ်ိဳးပြားသည့္ အပင္မ်ား ဖ်က္စီးခံရျခင္း (ေတာင္ယာခုတ္၊ ေတာမီးရွုိ႕၊ သစ္ထုတ္)၊ လူတို႕၏အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ေၾကာင့္ (ဖမ္းစီး၊ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ အဆိပ္သင့္၍ ေသဆုံးေသာ အေကာင္မ်ား ကို စားသုံးမိျခင္း) တို႕ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

အိႏၵိယ၊ နီေပါ ႏွင့္ တခ်ိဳ႕ ႏိုင္ငံ မ်ားတြင္ ကၽြဲႏြား ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး (အေယာင္က်ေဆး) အျဖစ္ အသုံးျပဳေသာ Declofenac (non-steroidal anti-inflammatory drug) ေဆးမ်ားေၾကာင့္ လင္းတ အမ်ားအျပား ေသဆုံးခဲ့ ေသာ ျဖစ္ရပ္ မ်ားရွိသည္။ ၄င္းေဆးထိုးထား ေသာ ကၽြဲႏြား အေသမ်ား ကို လင္းတမ်ား စားသုံး မိပါက ေက်ာက္ကပ္မ်ား ပ်က္စီး ကာ ေသဆုံးၾကရသည္။ သို႕ ျဖစ္၍ အဆိုပါႏိုင္ငံ မ်ား မွာ ၄င္းေဆး ျပည္တြင္းသို႕ တင္သြင္းခြင့္ ကို ပိတ္ပင္ထားၾကသည္။ ၀မ္းေျမာက္စရာ အခ်က္မွာ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္ လင္းတမ်ား က်က္စားရာ ေဒသတ၀ိုက္ရွိ ကၽြဲႏြား မ်ားတြင္ အဆိုပါေဆး သုံးစြဲျခင္း ကိုမေတြ႕ရေသးေပ။

လင္းတငွက္မ်ားသည္ အပုပ္၊ အသိုးမ်ားကို စားေသာေၾကာင့္ လူသား အမ်ားစု သည္ အလြန္ရြံရွာ ဖြယ္ရာ ေကာင္း ေသာ ငွက္၊ အတိတ္နမိတ္ မေကာင္း ေသာငွက္အျဖစ္ ေရွး ယခင္ကာလမ်ားမွ စ၍ ယခု အခ်ိန္ အထိ ထင္ျမင္ ယူဆၾကပါသည္။ လူသားမ်ားသည္လည္း အသားမ်ား ကိုစားသုံးၾကၿပီး အကယ္၍ အနံ႕ထြက္ ေနပါက ဆားမ်ားျဖင့္ နယ္၍ အေျခာက္ခံ စားၾကၿပီး၊ တခါတရံ အနံ႕ ေပ်ာက္ေအာင္ ဟင္းခတ္ အေမႊးအႀကိဳင္မ်ား ျဖင့္ စားသုံးၾကပါသည္။ လူႏွုင့္ လင္းတငွက္ မ်ားသည္ အသားစားတာျခင္း အတူတူျဖစ္ၿပီး မပုပ္မသိုးခင္ ႏွင့္ ပုပ္သိုးၿပီး အခ်ိန္ အနည္းငယ္မွ်သာ ကြားျခားသည္။ လင္းတငွက္ မ်ားသည္ ၄င္းတို႕ အသက္ရွင္ သန္ရပ္တည္ေရး အတြက္ အပုပ္၊ အသိုးမ်ား ကိုစားသုံးၾကေသာ္လည္း လူသားမ်ား၏ လူမွုေရး၊ စီးပြားေရး၊ က်န္းမာေရး စသည္တို႕ ကို ေႏွာက္ယွက္ ဖ်က္စီးျခင္း လုံး၀ မရွိေပ။ လူသားတို႕ အတြက္ ေရာဂါျဖစ္ လာႏိုင္စရာ ရွိေသာ အပုပ္ အသိုး အန႔ံ အသက္မ်ား ကို ရွင္းလင္း ေပးျခင္း ျဖင့္ ေက်းဇူး ျပဳသည္။

လူသားမ်ား အေနျဖင့္ ေရွးရိုးအယူအဆ မ်ား ကို စြဲကိုင္၍ မိမိတို႕ ထက္ အသိဥာဏ္ အလြန္နည္းပါး ေသာ တိရိစာၦန္ မ်ား (လင္းတ၊ လင္ေကာင္ပိုး၊ ေျမေခြး စသည္) တို႕အေပၚ တဘက္သတ္ ထင္ျမင္ယူဆ ခ်က္မ်ား မရွိသင့္ေတာ့ ပါ။ ေရွးရိုးစြဲ အယူ အဆ အမ်ားစု မွာ အသုံး၀င္ေသးေသာ္လည္း တခ်ိဳ႕ အဓိပၸါယ္ မဲ့ အယူအဆမ်ားကို လက္ရွိေခတ္၊ အေျခအေနမ်ား ႏွင့္ ယွဥ္၍ အျမင္မွန္သို႕ ေျပာင္းလဲသင့္ ပါသည္။ ေျပာင္းလဲ ရန္လဲ လိုအပ္လာပါသည္။ လူတို႕ ၏ အတိတ္နမိတ္ မေကာင္း ေသာ ငွက္ အျဖစ္ထင္ျမင္ သတ္မွတ္ခံရျခင္း သည္ လင္းတငွက္ မ်ိဳးမ်ား ေလ်ာ့နည္း လာရျခင္း ၏ တြန္းအားတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။

ကခ်င္ျပည္နယ္ ၏ လင္းတမ်ား ေနထိုင္က်က္စား ရာ တ၀ိုက္ရွိ ေဒသခံ မ်ား ကို ေမးျမန္းၾကည့္ ရာ အမ်ားစု မွာ လင္းတ ကို နမိတ္မေကာင္း ေသာငွက္ဟု မယူဆပဲ ေက်းဇူးရွင္ငွက္ ဟု သတ္မွတ္ၾကတာ သိရသည္။ အေၾကာင္းမွာ ၄င္းေဒသခံ တို႕ ၏လယ္ယာမ်ား တြင္ ေသဆုံး ေနေသာ ကၽြဲႏြား မ်ားကို ရွင္းေပးျခင္း ျဖင့္ ေဒသခံ မ်ားကို အကူအညီေပး၍ ျဖစ္သည္။ ၄င္းေဒသတြင္ ကၽြဲႏြား မ်ားကို တျခားေဒသမ်ားကို တင္းကုတ္ျဖင့္ ထားျခင္း၊ လူျဖင့္ ထိမ္းေက်ာင္း ျခင္း မျပဳပဲ အမွတ္အသား ထား၍ ေတာတြင္းသို႕ လႊတ္ထားေလ့ ရွိၿပီး လိုအပ္ေသာ အခါတြင္မွ လိုက္ေကာက္ေလ့ ရွိသည္။ လင္းတ မ်ား ေကာင္းကင္တြင္ ပ်ံ၀ဲ ေနသည္ ကို သြားၾကည့္ ျခင္းျဖင့္ မည့္သူ႕ ကၽြဲႏြား ေသေက် ပ်က္စီး ေနသည္ ကို သိရွိႏိုင္သည္။ ထို႕ ေၾကာင့္ ကခ်င္ျပည္ နယ္တြင္ ေဒသခံ မ်ား၏ လင္းတမ်ား အေပၚ မေကာင္း မျမင္ျခင္း၊ အေႏွာက္ အယွက္ မေပးျခင္း၊ မိတ္ေဆြ က့ဲသို႕ သေဘာထားျခင္း တို႕ ေၾကာင့္ ယခုအခ်ိန္ အထိ အျခားေဒသမ်ား ထက္ ေပါမ်ားစြာ ေတြ႕ ရွိေနရျခင္း ျဖစ္သည္။

Photo by Naing Lin (WCS) © Copy Right

ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ျခင္း

လင္းတၿမီးရင္း ျဖဴသည္ ယခင္က အေကာင္အေရ အတြက္ သန္းေပါင္း မ်ားစြာ ရွိႏိုင္ေသာ္လည္း ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း တြင္ ေသေက် ပ်က္စီး မွုု အလြန္မ်ား ျပားလာသျဖင့္ အေကာင္ အေရအတြက္ လ်င္ျမန္စြာ ေလ်ာ့က် လာခဲ့ရာ ယခုအခါ ကမာၻေပၚတြင္၂၅၅၀ မွ ၉၉၉၉ အတြင္းသာ က်န္ရွိေတာ့ သည္ဟု ခန္႕မွန္းၾကၿပီး၊ ယင္းမ်ိဳးစိတ္အား (၅) ႏွစ္မွ (၁၀) အတြင္း စနစ္တက် ထိမ္းသိမ္းကာ ကြယ္မွဳ႕မလုပ္လွ်င္ လုံး၀ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားႏိုင္သည္ ဟု ကမာၻ႕ငွက္ ပညာရွင္ မ်ား ယူဆၾကသည္။ သို႕ ျဖစ္၍ ၄င္းငွက္မ်ိဳးစိတ္ ရွိေသာ ႏိုင္ငံမ်ား သည္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕ အစည္းမ်ား ႏွင့္ ပူေပါင္း၍ ထိမ္းသိမ္း ေရးလုပ္ငန္း မ်ား ကို နည္းလမ္းေပါင္းစုံ ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေနပါသည္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္လည္း လင္းတ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္း မ်ားကို သက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕ အစည္းမ်ား မွ အားသြန္ခြန္စိုက္ ျပဳလုပ္ေနၾကပါသည္။ လင္တမ်ား ကို ကၽြဲႏြား အေကာင္ ေသမ်ား ေကၽြးျခင္း၊ ၄င္းတို႕ ၏ အစားအစာ မ်ာူကို ျဖည့္စည္းေပးျခင္း၊ အေကာင္ အေရအတြက္ စာရင္း ေကာက္ယူျခင္း၊ ၄င္းတို႕ မ်ိဳးပြားက်က္စားရာ ေနရာေဒသမ်ား ကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္၍ သုေတသနျပဳျခင္း၊ ေဒသခံမ်ား အား လင္းတငွက္မ်ား အေပၚ ထိန္းသိမ္း ေရး အျမင္ တိုးပြားလာေစရန္ ပညာေပး အစီအစဥ္ မ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ေဒသခံ မ်ား ႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ ၄င္းတို႕ မိ်ဳးပြား က်က္စားရာ ေနရာမ်ားကို ကာကြယ္ထန္းသိမ္းျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္၍ လင္းတငွက္မ်ား မ်ိဳးသုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္ မသြားရန္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေနၾကပါသည္။

လင္းတငွက္ မ်ားသည္ အျခားအဖိုးတန္ သယံဇာတ မ်ားနည္းတူ သဘာ၀ တရားႀကီးမွ လူသားမ်ား အတြက္ ေပးထား ေသာ အေမြပစၥည္း တစ္ခုျဖစ္၍ ထို အေမြပစၥည္း မေပ်ာက္ပ်က္ ေအာင္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ ေရွာက္ရန္ လူသားအားလုံး ၌ တာ၀န္ရွိသည္။ လင္းတ ငွက္မ်ား ကမာၻ႕ ေျမေပၚ မွ လုံး၀ ေပ်ာက္ ကြယ္ မသြား ေအာင္ ပူးေပါင္းကာကြယ္ ထိန္းသိမ္း ၾကပါစို႕။ ။

ႏိုင္လင္း (WCS)